18 juli 2023
‘De schaalsprong is geen keuze. Sterker nog, we zitten er al middenin’
De Brainportregio groeit. De impact van onze regio op het vaderlandse huishoudboekje wordt steeds groter. En dat is mooi. Groei betekent goede voorzieningen, infrastructuur, welvaart en welzijn. Én arbeidsplaatsen. Veel arbeidsplaatsen. Tot 2030 komen er naar verwachting liefst 70.000 arbeidsplaatsen bij, met name bij technische bedrijven. Willen we de groei van onze regio in goede banen leiden, dan moeten we die nieuwe vacatures wel kunnen invullen. Het onderwijs heeft daarbij een taak, maar we zullen absoluut breder moeten kijken om alle kansen te kunnen verzilveren. ‘De schaalsprong is geen keuze. Sterker nog, we zitten er al middenin.’
Astrid van Deelen, manager van het team Onderwijs & Arbeidsmarkt bij Brainport Eindhoven, wordt nu al bijna dagelijks geconfronteerd met de uitdagingen op onze arbeidsmarkt. ‘Vergrijzing, ontgroening én een explosieve groei aan vacatures bij technische bedrijven. Het is duidelijk dat we voor een gigantische uitdaging staan. Om de vacatures in te vullen, maar ook om al die nieuwe medewerkers en hun gezinnen een woning te bieden.’ Samenwerking is daarbij essentieel, vindt Astrid. ‘Tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven. Als Brainport Eindhoven proberen wij die samenwerking te faciliteren.’
Talent inzetten
Om ook de komende jaren de economische koppositie van de regio te behouden, heeft Brainport Eindhoven vijf focusgebieden. Door in te zetten op deze gebieden kan er volgens Astrid een passend antwoord komen op de vele uitdagingen die de zogenoemde ‘schaalsprong’ met zich meebrengt. ‘Om te beginnen willen we ervoor zorgen dat ál het talent in de regio mee kan doen. Er is nog altijd veel onbenut talent. Schoolverlaters, mensen die parttime werken of partners van internationals, om maar iets te noemen. Door om- of bijscholing én door begeleiding van werk naar werk proberen we hen te verleiden tot een keuze voor techniek. Een gezamenlijke aanpak met één duidelijk loket is hierbij essentieel.’
Ouders en jongeren inspireren
Een ander focusgebied is de instroom in het technisch onderwijs. Daarbij speelt techniekpromotie een belangrijke rol. Bijvoorbeeld tijdens het Dutch Technology Festival, maar ook daarbuiten. Het hele jaar door wordt er in de Brainportregio aandacht besteed aan techniekpromotie binnen het onderwijs. ‘Tijdens het Dutch Technology Festival proberen we niet alleen de jeugd te inspireren en motiveren, maar ook hun ouders mee te nemen in het belang van een keuze voor techniek’, zegt Astrid. ‘Zij spelen namelijk een grote rol bij de studiekeuze van hun kinderen.’
Uitstroom voorkomen
Het derde focusgebied is de inzet op het behoud van professionals voor de technieksector. Uit onderzoek blijkt dat afstudeerders de sector regelmatig weer verlaten. ‘Om dat te voorkomen is het belangrijk dat werkgevers blijven investeren in hun mensen. Bied mogelijkheden voor groei, om- of bijscholing, kijk wat mogelijk is met hybride docentschap en heb aandacht voor de rol van de vrouw in de sector. Techniek is een vrij masculiene sector, waar vrouwen zich niet altijd op hun gemak voelen.’ Ook de focus op werkgeluk moedigt Astrid van harte aan.
Slimmer en sneller werken
Het vierde aandachtspunt is het verhogen van de arbeidsproductiviteit. ‘We bevinden ons in zó’n innovatieve regio, maar toch blijkt het op veel plaatsen lastig om slimmer, sneller en efficiënter te werken.’ Astrid benadrukt dat de antwoorden soms, maar lang niet altijd in digitalisering en automatisering zitten. ‘Ook sociale innovatie kan het verschil maken. Door dingen slimmer te organiseren, processen anders in te richten en gebruik te maken van netwerken.’
Internationals
Tot slot is internationaal talent volgens Astrid essentieel. ‘Daarbij moeten we gerichter op zoek naar de competenties die we nodig hebben. En breder kijken. Veel mensen denken meteen aan kenniswerkers, maar de traditionele arbeidsmigranten vormen ook een kansrijke doelgroep. Wellicht staan zij open voor om- of bijscholing en kunnen ze zo bijdragen aan maatschappelijke uitdagingen, zoals de energietransitie.’
ASML Junior Academy
Tijdens het Dutch Technology Festival spraken verschillende sprekers uit het bedrijfsleven, de overheid en kennisinstellingen zich uit over de aanpak van de schaalsprong. Een van hen is Lucas van Grinsven, hoofd gemeenschapsbetrekkingen bij ASML. Hij gaf aan hoe je kinderen al op jonge leeftijd enthousiast kunt maken voor techniek. ‘We zijn dit schooljaar gestart met de ASML Junior Academy’, legt hij uit. ‘We merken dat scholen techniekonderwijs soms lastig vinden omdat het aan kennis en materialen ontbreekt. Samen met Mad Science hebben we de ambitie om aan alle kinderen in de Brainportregio technieklessen aan te bieden. De ASML Junior Academy is tot nu toe een groot succes. Meer dan 18.000 kinderen hebben dit schooljaar zes technieklessen gekregen die passen binnen het reguliere onderwijsprogramma. We hebben veel positieve reacties ontvangen van scholen, docenten en kinderen.’ De komende jaren wil ASML steeds meer kinderen in aanraking laten komen met techniek. ‘Met dit soort programma’s, die scholen gratis ontvangen, proberen we jongeren alle mogelijkheden in de techniek te laten zien: werken in techniek is zinvol, waardevol en biedt zekerheid.’
Rabobank
Marc Cootjans, directeur bij Rabobank, is zich ook bewust van de uitdagingen die er liggen in de regio. Maar hij ziet vooral kansen. ‘Als er één regio is in Nederland die deze ingewikkelde, multidisciplinaire problemen kan aanpakken, dan is het de Brainportregio wel. Het mooie is dat de neuzen al dezelfde richting in staan. We weten welke kant we in willen en ook hoe we dat in grote lijnen willen doen. Dat gecombineerd met de innovatiekracht in Brainport weet ik zeker dat we deze gigantische uitdaging gaan tackelen.’
Gemeente geen remmende factor
Jeroen Dijsselbloem is na acht maanden burgemeesterschap in Eindhoven nog altijd ‘verbluft’ door wat er in de Brainportregio gebeurt. ‘Ik zie nog elke dag nieuwe bedrijven en ik hoor nog elke dag imposante cijfers die me verbazen. Maar ik snap wel steeds beter wat de rode draad achter het succes van de regio is. Ik zie hier een uniek samenspel van factoren, voortgekomen uit de geschiedenis, én een cultuur van gezamenlijke verantwoordelijkheid. Nu is het een kwestie van die kansen verzilveren. Daarvoor hebben kennisinstellingen, bedrijfsleven en overheid elkaar nodig en dus kijk ik ook in de spiegel. De gemeente moet niet de zwakste schakel of remmende factor worden, daarom investeren we fors in onze eigen organisatie.’
Ook Dijsselbloem benadrukt het belang van een gezamenlijke aanpak. ‘Dit is een grote regionale opgave. We moeten proberen om op het goede moment en op de juiste plek olie in de machine te krijgen.’ Een voorbeeld van die aanpak is volgens de burgemeester het project ‘Brainport Voor Elkaar’. ‘Bij grote sociaal-maatschappelijke uitdagingen staat de gemeente als eerste aan de lat, maar het is in het belang van ons allemaal om bepaalde zaken snel en goed op te lossen. Kijk bijvoorbeeld naar het onbenutte potentieel op de arbeidsmarkt. Dat komt vaak omdat er sociaal-maatschappelijke problemen in de weg zitten, zoals schulden. Binnen Brainport Voor Elkaar zet het bedrijfsleven de menskracht, denkkracht en middelen in om die maatschappelijke problemen aan te pakken. Zodat we daar allemaal van profiteren.’
Wereldproblemen te lijf
‘We hebben in deze regio de afgelopen 30 tot 40 jaar geïnvesteerd in een nieuwe economie op een manier die nergens anders ter wereld gelukt is’, stelt Peter Wennink van ASML tot slot. ‘Dat is heel mooi. Nu is het aan ons om ook de grote maatschappelijke uitdagingen binnen die regio te lijf gaan, waarbij we tegelijkertijd als economische motor nóg beter kunnen draaien.’ Hij stelt dat we die groei kunnen faciliteren door vier zaken aan te pakken: bereikbaarheid, talent, wonen en inclusiviteit. ‘Om dat aan te pakken, willen we fondsen creëren. We hebben natuurlijk de historisch kapitalistische benadering, waarbij het bedrijfsleven belasting betaalt en de overheid voor de voorzieningen zorgt. Maar wij staan hier voor dusdanig grote uitdagingen dat er meer moet gebeuren; we kunnen als bedrijfsleven niet weglopen voor die verantwoordelijkheid. In het belang van iedereen die nu en straks in onze regio woont én in ons eigen belang. Bovendien: de nieuwe generatie kiest voor werkgevers die verantwoordelijkheid nemen. En dan bedoel ik niet alleen op het gebied van milieu, maar ook sociale verantwoordelijkheid. Innoveren, groeien, personeel behouden, werven en om- en bijscholen én maatschappelijke verantwoordelijkheid pakken voor de regio waarin we groot zijn geworden en kunnen doorgroeien. We moeten het samen doen. En dat kunnen we, in de Brainportregio!’
